Rozpoznanie kamicy

Kamica nerkowa u większości pacjentów zostaje wykryta przypadkowo w badaniu USG jamy brzusznej lub tomografii komputerowej brzucha. U większości chorych kamica nerkowa nie daje żadnych objawów. Złogi w układzie moczowym powstają u 1 na 10 osób w populacji. Najbardziej dramatycznym objawem kamicy układu moczowego jest kolka nerkowa.

Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej jest nieinwazyjne, bezpieczne i może być wielokrotnie powtarzane. USG jest metodą z wyboru w diagnostyce kamicy nerkowej u pacjentek w ciąży, kiedy zastosowanie innych badań obrazowych jest przeciwwskazane ze względu na obecność płodu. Ultrasonografia jest zazwyczaj pierwszym badaniem, w którym rozpoznaje się kamicę nerkową. Ultrasonografia polega na uwidocznieniu narządów jamy brzusznej przy pomocy fal ultradźwiękowych wytworzonych przez aparat USG. Badanie USG pozwala na uwidocznienie złogów powyżej 4 milimetrów. Opisywanie złogów o wielkości poniżej 4 milimetrów wielokrotnie powoduje niepokój pacjenta i jest przyczyną wizyt u urologa, które nie wnoszą nic do rozpoznania i leczenia. Ultrasonografia pozwala na uwidocznienie złogów w układzie kielichowo-miedniczkowym nerki, górnym odcinku moczowodu i odcinku przypęcherzowym.

Zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej wykonane w pozycji leżącej pozwala na uwidocznienie złogów uwapnionych w obrębie układu moczowego. Zdjęcie przeglądowe pozwala na uwidocznienie większości cieniodajnych złogów w obrębie układu moczowego. Złogi niecieniodajne - zbudowane z kwasu moczowego, moczanów lub cystyny są niewidoczne na zdjęciu rentgenowskim. Złogi słabo wysycone solami wapnia są słabo widoczne co ogranicza możliwości diagnostyczne. W klasycznym przypadku kamicy cieniodajnej złogi widoczne są jako dobrze wysycone cienie w rzucie układu moczowego. Nerki, moczowody oraz pęcherz moczowy są niewidoczne na zdjęciu rentgenowskim. Zwapnienia poza układem moczowym (np. w obrębie węzłów chłonnych, krezki jelita, flebolity - zwapnienia w splotach żylnych miednicy małej) często są trudne do odróżnienia od kamieni moczowych. Zdjęcie rentgenowskie wykonywane jest w pozycji leącej i nie jest konieczne szczególne przygotowanie do badania.

Urografia jest badaniem obrazowym, które polega na podaniu dożylnie środka kontrastowego (Uropolina, Omipaque) potocznie nazywanego kontrastem i wykonaniu kilku zdjeć rentgenowskich jamy brzusznej. Urografia ma na celu uwidocznienie nerek, moczowodów oraz ocenę ich czynności. Kontrast w swym składzie zawiera substancje jonowe nieprzepuszcalne dla promieniowania rentgenwoskiego. Rozpuszony w moczu kontrast powoduje, że układ kielichowo miedniczkowy nerek oraz moczowody są dobrze widoczne na zdjęciach rentgenowskich. Śodeke kontrastowy podany dożylnie filtrowany jest wraz z krwią przez nerki i wydalany do moczu pacjneta. Wydalony do układu kielichowo-miedniczkowego mocz powoduje jego zakontrastowanie co pozwala na ocenę anatomii układu zbiorczego nerki i moczowodów. Zakontrastowany mocz spływając moczowodami do pęcherza moczowego pozwala na uwidocznienie przebiegu moczowodów, ich szerokość i ocenę, w którym miejscu widoczna jest przeszkoda w odpływie moczu - kamień lub zwężenie. Badanie rozpoczyna się od wykonania zdjęcia przeglądowego jamy brzusznej przed podaniem kontarstu w celu uwidocznienia cieni wapiennych mogących być złogami w układzie moczowym. Po dożylnym podaniu kontrastu wykonuje się cztery zdjęcia rentgenowskie w kilkuminutowych odstępach czasu w celu zarejestrowania wydzielania podanego kontrastu. Złogi zbudowane z kwasu moczowego i moczanu amonu są niecieniodajne czyli niewidoczne na zdjęciu rentgenowskim.

Tomografia komputerowa

Tomografia komputerowa - TK (ang. Computed Tomography - CT) jest badaniem rentgenowskim pozwalającym na uzyskanie przekrojów badanego obiektu. Tomogramy powstałe w czasie tomografii przekształcane są w obrazy przekrojowe 2D lub przestrzenne - 3D. Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Urologicznego (EAU) tomografia bez kontrastu jest złotym standardem w diagnostyce kolki nerkowej. Mankamentem badania CT bez kontrastu jest brak informacji na temat układu kielichowo-miedniczkowego i brak informacji na temat stanu nerki (czas wydzielania kontrastu, stopień zastoju, spływ moczu moczowodem). Tomografia komputerowa może być w wykonana z kontrastem lub bez kontrastu w zależności od celu badania. Tomografia pozwala na uwidocznienie złogów niecieniodajnych, które są niewidoczne na zdjęciach rentgenowskich jamy brzusznej. Tomografia komputerowa bez kontrastu wykonywana u pacjentów z upośledzoną czynnością nerek umożliwia ocenę wielkości i lokalizacji złogów w obrębie układu moczowego. Tomografia komputerowa z kontrastem umożliwia uwidocznienie moczowodów oraz umożliwia wykonanie rekonstrukcji 3D dróg moczowych co ułatwia podjęcie dezycji onośnie dalszego postępowania.

Pielografia

Pielografia jest badaniem obrazowym polegającym na podaniu środka kontrastowego do układu kielichowo-miedniczkowego nerki i wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego w celu uwidocznienia budowy UKM i moczowodu. Kontrast podawany jest przez przetokę skórno-nerkową (nefrostomię) lub przez cewnik moczowodowy wprowadzony do moczowodu przez cewkę moczową. Pielografia wykonana przez przetokę nazywana jest zstępującą a badanie wykonane przez cewnik moczowodwy nazywane jest pielografią wstępującą. Badanie może być wykonane u pacjentów uczulonych na środki kontrastowe.

Renoscyntygrafia - scyntygrafia nerek

Kwalifikując chorego do leczenia operacyjnego kamicy urolog wielokrotnie staje przed wyborem odpowiedniej metody leczenia, która uzależniona jest od stanu nerki pacjenta. Renoscyntygrafia jest badaniem wykonywanym w celu procentowej oceny wydolności nerki. Renoscyntygrafia polega na dożylnym podaniu niewielkiej dawki izotopu promieniotwórczego (najczęściej Technet-99). Umieszczona nad pacjentem kamera scyntylacyjna - gammakamera rejestruje wychwyt radioznaczniaka przez nerki. Renoscyntygrafia jest niezastąpionym badaniem stosowanym do oceny funkcji wydalniczej nerek.

Rezonans magnetyczny - MRI

Rezonans magnetyczny - NMR, MRI - jest badaniem obrazowym wykorzystującym zjawisko magnetycznego rezonansu jądrowego. Badanie pozwala na uzyskanie wysokiej jakości skanów narządów, ale nie ma zastosowania w diagnostyce kamicy układu moczowego.