Kamica nerkowa

Co to jest kamica nerkowa i jak powstają kamienie w nerkach

Kamica nerkowa jest chorobą polegającą na powstawaniu w układzie kielichowo-miedniczkowym nerki kamieni zbudowanych z substancji występujących w moczu. U zdrowego człowieka substancje rozpuszczone w moczu nie ulegają krystalizacji i wydalane są wraz z moczem. Rozpoczęcie procesu krystalizacji zapoczątkowuje powstanie kamienia - złogu, który może mieć różną wielkość i kształt. Kamienie nerkowe mogą występować w róznej ilości - od pojedynczego drobnego złogu po liczne kamienie zlokalizowane we wszystkich grupach kielichów.

Częstość występowania kamicy nerkowej

Od kilkudziesięciu lat obserwuje się wzrost częstości występowania kamicy nerkowej u ludzi. Według statystyk uzyskanych w badaniu NHANES (NAtional Health and Nutrition Examination Survey) około 6,3% mężczyzny i 4,1% kobiet chorowało na kamicę nerkową w 1994 roku. Według analiz z 2012 roku częstość występowania kamicy u mężczyzn wynosiła 10,6% i 7,1% u kobiet. Większość badaczy uważa, że zmiany w zapadalności na kamicę nerkową mają związek z nawykami żywieniowymi. Globalizacja i poprawa sytuacji ekonomicznej wpływa na przyjmowanie zachodniego stylu odżywiania obfitującego w sól kuchenną i mięso. Większa waga ciała oraz spożywanie dużych ilości jedzenia uznane są za jeden z czynników ryzyka promujących rozwój kamicy. Epidemia otyłości oraz rozwój cukrzycy u coraz młodszych pacjentów są bezpośrednio powiązane z ryzykiem rozwoju kamicy układu moczowego.

Objawy powodowane przez kamicę nerkową

Złogi nerkowe zlokalizowane w kielichach układu zbiorczego nerki z reguły nie powodują żadanych objawów. Kamień przytwierdzony do brodawki nerkowej jest nieruchomy i nie powoduje drażnienia śluzówki układu kielichowo-miedniczkowego ani nie powoduje zaburzeń odpływu moczu powodujących wzrost ciśnienia w UKM. Kamień zlokalizowany w miedniczce nerkowej może powodować krwinkomocz (obecność erytrocytów w moczu), krwiomocz - krwiste zabarwienie moczu oraz kolkę nerkową. Kolka nerkowa jest najbardziej charakterystycznym objawem kamicy układu moczowego. Kolka nerkowa jest bardzo silnym, nagłym bólem okolicy lędźwiowej, który promieniuje do śródbrzusza, podbrzusza i zewnętrznych narządów płciowych. Kolka wywołana jest nagłym wzrostem ciśnienia w układzie kielichowo-miedniczkowym nerki spowodowanym zablokowaniem odpływu moczu z nerki.

Atak kolki nerkowej

Kolka nerkowa jest najbardziej bolesnym objawem kamicy układu moczowego. Atak kolki nerkowej jest to silny ból okolicy lędźwiowej promieniujący do pachwiny i zewnętrznych narządów płciowych. Typowym objawem w czasie kolki nerkowej są mdłości i wymioty spowodowane porażeniem perystaltyki jelit. Nasilenie bólu w czasie kolki nerkowej opisywane jest przez kobiety jako ból silniejszy od bólu porodowego. Stopień nasilenia dolegliwości jest różny i nie ma związku z wielkością kamienia powodującego zastój moczu w nerce. Kolka nerkowa wywołana jest najczęsciej przez kamień, który przemieścił się z układu kielichowo-miedniczkowego nerki do moczowodu. Zablokowanie odpływu moczu z nerki powoduje wzrost ciśnienia w układzie zbiorczym nerki co stymuluje produkcję prostaglandyn, mleczanów i mechanicznie rozciąga torebkę włóknistą nerki. Zwiększona produkcja prostaglandyn odpowiada za wzmożoną perystaltykę moczowodu co odczuwane jest jako falowo występujące bolesne skurcze. Zwiększona produkcja mleczanów stymulowana jest przez miejscowe niedokrwienie pobudza filtrację zwiększając produkcję moczu. Leczenie ataki kolki nerkowej ma za zadanie uśmierzenie bólu. Lekami pierwszego rzutu są leki niesteroidowe przeciwzapalne takie jak metamizol (np. Pyralgina), diklofenak (np. Diclac), ketoprofen (np. Ketonal) lub ibuprofen (np. Ibum). U pacjentów z mdłościami i wymiotami stosowane są leki przeciwwymiotne takie jak metoklopramid lub ondansetron. Leki rozkurczowe stosowane są tylko w przypadku silnych dolegliwości, które nie ustępują po podaniu leków przeciwbólowych. W przypadku kamienie moczowodowych rokujących samoistne wydalenie przez chorego nie zaleca się stosowania leków rozkurczowych bo hamują one skurcze ściany moczowodu, które przemieszczają kamień w stronę pęcherza moczowego. U pacjentów z podejrzeniem współistniejącego zakażenia układumoczowego oraz chorych, u których nie opanowano bólu konieczne jest odbarczenie nerki poprzez wprowadzenie cewnika moczowodowego lub wytworzenie przetoki nerkowej.

Rodzaje kamieni powstających w nerkach