Przyczyny kamicy

Przyczyny kamicy układu moczowego

Kamica nerkowa jest schorzeniem występującym u 1-5% populacji a jej częstość występowania wzrasta. Przyczyna powstawania kamieni nerkowych nie została jednoznacznie ustalona. Istnieje wiele teorii tłumaczących mechanizmy powstawania złgów w układzie moczowym, ale żaden z nich nie jest w pełni oczywisty i potwierdzony. W układzie moczowym człowieka mogą powstać złogi o różnym składzie chemicznym. Podstawowymi warunkami powstania złogów nerkowych jest przesycenie moczu substancjami mogącymi tworzyć kryształy takimi jak wapń, szczawiany, kwas moczowy i niedobór substancji hamujących krystalizację.

Warunki powstania kamieni nerkowych

  Przesycenie moczu substancjami tworzącymi kryształy - wapń, szczawiany, kwas moczowy jest niezbędne do zapoczątkowania powstawania złogów w układzie moczowym. Mikroskopijnej wielkości kryształ w zagęszczonym moczu będzie ulegał powiększaniu przybierając róznorakie kształty i rozmiary. Wielkość złogów nerkowych może być różna - od konkrementów mniejszych niż 1 mm do kamieni w całości wypełniających układ kielichowo-miedniczkowy w przypadku kamicy odlewowej.
  Powstanie płytki Randalla w brodawce nerkowej - według jednej z teorii powstawania kamicy szcawianowo-wapniowej płytka Randalla czyli bardzo drobne depozyty kryształów fosforanu wapnia pod na powierzchni brodawki nerkowej zapoczątkowują proces formowania kamieni zbudowych ze szczawianu wpania [1]. W badania histologicznych stwierdzono, że kryształy fosforanu wapnia odkładają się w błonie podstawnej cienkiej części wstępującej pętli Henlego. Powiększające się kryształy obejmują tkankę śródmiąższową otaczającą przewody brodawkowe. Z czasem depozyty fosforanu wapnia prowadzą do uszkodzenia - erkozji nabłonka brodawki stając się macierzą do zapoczątkowania krystalizacji. Wśród spontanicznie wydalonych złogów z układu moczowego widuje się obszary na kamieniu, które odpowiadają miejscu przytwierdzenia złogu do brodawki nerkowej.

Czynniki niezbędne do tworzenia kamieni nerkowych

  Przesycenie moczu substancjami, które mogą krystalizować.
  Niedobór substancji hamujących krystalizację w moczu
  Obecność substancji inicjujących krystalizację w moczu

Znaczenie płytki Randalla w powstawaniu złogów

Profesor Alexander Randall był amerykańskim urologiem, który w 1937 roku opublikował pracę na temat powstawania złogów jako wynik krystalizacji na płytce powstałej z soli fosforanu wapnia w brodawce nerkowej. Płytka Randalla opisywana jest jako mikroskopijnej wielkości podnabłonkowe zwapnienia w obrębie brodawki nerkowej. Sole mineralne w płytce Randalla uznawane są za podstawę do rozpoczęcia krystalizacji złogów zbudowanych ze szczawianu wapnia. Według hipotezy Randalla kalcyfikacje w obrębie brodawki nerkowej są punktem wyjścia do tworzenia kamieni nerkowych.

Teorie powstawania złogów w nerce

Złóg w nerce potocznie nazywany kamieniem jest wynikiem krystalizacji w układzie kielichowo-miedniczkowym nerki. Większość kamieni nerkowych zbudowana jest z soli wapnia (szczawian wapnia - 70% i fosforan wapnia - 10%), pozostałe kamienie zbudowane są z fosforanu magnezowo-amonowego (struwit), kwasu moczowego, cystyny i innych substancji. Powstanie kamienia uzależnione jest od krystalizacji substancji zawartych w moczu. Wielkość kamieni może być różna - od  mikroskopijnych drobinek przypominających ziarnko piasku po złogi wypełniające cały układ kielichowo-miedniczkowy w kamicy odlewowej.

Przyczyny poszczególnych typów kamicy

  Kamica wapniowa - złogi zbudowane ze szczawianu wapnia lub fosforanu wapnia stanowią około 80 procent wszystkich kamieni rozpoznawanych w układzie moczowym. Wśród najczęstszych przyczyn kamicy szczawianowo-wapniowej i fosforanowo-wapniowej wymienia się:

  nadczynność przytarczyc - przytarczyce są niewielkimi gruczołami zlokalizowanymi w sąsiedztwie tarczycy, które produkują parathormon (PTH) odpowiedzialny za gospodarkę wapniowo-fosforanową. Parathormon zwiększa stężenie wapnia we krwi i obniża stężenie fosforanów. PTH zwiększa uwalnianie wapnia z kości i zwiększa wchłanianie wapnia w kanalikach nerkowych.
  zbyt wysokie stężenie kwasu moczowego w moczu (hiperurikozuria)
  zbyt wysokie stężenie jonów wapnia w moczu (hiperkalciuria) spowodowane nadmiernym wchłanianiem w jelicie
  zbyt wysokie stężenie szczawianów w moczu (hiperoksaluria)
  zbyt niskie stężenie cytrynianów w moczu (hypocitraturia)
  zbyt niskie stężenie jonów magnezu w moczu (hypomagnesuria)

  Kamica moczanowa -
  Kamica struwitowa
  Kamica cystynowa

Piśmiennictwo

[1] Mechanism of formation of human calcium oxalate renal stones on Randall's plaque. Anat Rec (Hoboken).  2007; 290(10):1315-23 (ISSN: 1932-8486). Evan AP; Coe FL; Lingeman JE; Shao Y; Sommer AJ; Bledsoe SB; Anderson JC; Worcester EM