Objawy kamicy nerkowej

Czym jest kamica nerkowa i jakie powoduje objawy

Kamica nerkowa jest chorobą, w której dochodzi do powstawania złogów, potocznie nazywanych kamieniami w układzie kielichowo-miedniczkowym nerki. Choroba występuje u około 10% populacji i stwierdzana jest blisko trzykrotnie częściej u mężczyzn. Kamica nerkowej najczęściej rozpoznawana jest u pacjentów w wieku 40-60 lat. Według różnych źródeł ryzyko powstania nowego złogu w nerce u pacjenta, który wydalił lub miał usunięty złóg wynosi około 50%. Objawy ze strony kamicy nerkowej pojawiają się w przypadku gdy złóg zablokuje odpływ moczu z nerki - najczęściej gdy utknie w połączeniu miedniczkowo-moczowodowym lub moczowodzie.

Najczęstsze objawy kamicy nerkowej

1. Brak jakichkolwiek objawów

Kamienie nerkowe, które nie powodują utrudnienia odpływu moczu z nerki nie dają żadnych objawów. U większości pacjentów z bezobjawową kamicą nerkową pacjent dowiaduje się o złogach z opisu badania USG jamy brzusznej, zdjęcia rentgenowskiego, tomografii lub rezonansu magnetycznego, które wykonano z powodu innych dolegliwości. Złóg, który nie powoduje zaburzeń odpływu moczu z nerki i nie drażni śluzówki układu kielichowo-miedniczkowego nerki może być całkowicie bezobjawowy.

2. Ból okolicy lędźwiowej lub śródbrzusza - najczęstszy objaw kamicy nerkowej

Kamica nerkowa w większości przypadków nie daje żadnych objawów. Klasycznym i często pierwszym objawem kamicy nerkowej jest kolka nerkowa będąca bardzo silnym bólem okolicy lędźwiowej wywołanym zablokowaniem odpływu moczu z nerki przez kamień, który przemieścił się z nerki do moczowodu. Kolka nerkowa jest najsilniejszym bólem jaki zna człowiek a jej nasilenie jest różne w zależności od stopnia zablokowania odpływu moczu z nerki. Kobiety cierpiące z powodu kolki nerkowej porównują nasilenie bólu do bólów porodowych a czasami twierdzą, że kolka nerkowa była silniejszym bólem niż ból w trakcie porodu. Ból w kolce nerkowej ma nagły początek i napadowy charakter. Pacjent cierpiący z powodu kolki nerkowej jest niespokojny, pobudzony i nie może znaleźć wygodnej pozycji w ciała, która łagodziłaby dolegliwości.

Kolka nerkowa - najdotkliwszy objaw kamicy moczowej

Atak kolki nerkowej wywołany jest przemieszczeniem się złogu z układu kielichowo-miedniczkowego nerki do moczowodu. Klasyczny atak kolki objawia się nagłym silnym bólem okolicy lędźwiowej promieniującym do śródbrzusza i pachwiny, któremu mogą towarzyszyć nudności i wymioty. Ból ma charakter tępy i pojawia się napadowo. Ból wywołany jest rozciągnięciem układu kielichowo-miedniczkowego nerki i ściany moczowodu powyżej złogu. Zablokowanie odpływu moczu z nerki powoduje jej obrzęk i drażnienie receptorów bólowych zlokalizowanych w torebce nerkowej. Napór moczu produkowanego przez nerkę na kamień wywiera ucisk na ścianę moczowodu powodując jej niedokrwienie co wyzwala dodatkowo reakcję zapalną i uwalnia mediatory wywołane niedokrwieniem tkanki. Pacjenci, u których wystąpiła kolka nerkowa opisują ból jako najsilniejszy jaki są w stanie sobie wyobrazić.

3. Nudności i wymioty

Kamienie nerkowe utrudniające odpływ moczu z nerki (kamień w miedniczce nerkowej lub złóg, który przemieścił się z nerki do moczowodu) mogą być przyczyną bólu w okolicy lędźwiowej, któremu często towarzyszą mdłości lub wymioty. Torebka nerkowa otaczająca nerkę unerwiona jest włóknami nerwowymi, które unerwiają przewód pokarmowy. Podrażnienie zakończeń nerwowych zaopatrujących torebkę nerkową powoduje mdłości, wzdęcie brzucha lub wymioty.

4. Krew w moczu

Kamienie nerkowe mogą być przyczyną krwi w moczu. Krew mocze być widoczna gołym okiem co nazywane jest krwiomoczem lub występuje wyłącznie w badaniu ogólnym moczu i nazywana jest wówczas krwinkomoczem. Krew w moczu u pacjenta z kamicą nerkową spowodowana jest drażniącym działaniem kamienia na śluzówkę układu kielichowo-miedniczkowego nerki.

5. Silne parcie na mocz

Uczucie parcia na mocz, które może być pomylone z zatrzymaniem moczu spowodowane jest kamicą moczowodową czyli sytuacją, w której złóg przemieścił się z nerki do moczowodu. Bolesne parcie na mocz, któremu często towarzyszy częstomocz i oddawanie moczu po kilka kropli są częstymi objawami u pacjentów z kamicą przypęcherzowego odcinka moczowodu.

6.  Gorączka i dreszcze - niepokojący objaw u chorego z kamicą

Gorączka czyli temperatura ciała powyżej 38 stopni z towarzyszącym bólem w okolicy lędźwiowej mogą być objawem zakażonego wodonercza lub roponercza. Gorączka u pacjenta z kamicą moczowodową lub kamicą miedniczki nerkowej, która powoduje zablokowanie odpływu moczu z nerki jest sytuacją wymagającą pilnej konsultacji urologicznej ze względu na ryzyko rozwoju urosepsy. Każdy pacjent z podejrzeniem kamicy moczowodwej ze współistniejącą gorączką powinien zgłosić się do szpitala w celu konsultacji lekarskiej i ustalenia dalszego postępowania.

7.  Piasek w moczu

Część pacjentów z kamicą nerkową zgłasza okresowe występowanie drobnych złogów w moczu, które przypominają wyglądem drobinki piasku. Pojawienie się w moczu drobnych złogów zawsze wymaga konsultacji urologicznej, ze względu na ryzyko występowania innego schorzenia, które może być przyczyną pojawiania się piasku w moczu. U części pacjentów z guzem pęcherza moczowego lub guzem urotelialnym miedniczki nerkowej dochodzi do wytrącania soli wapnia na kosmkach guza, które odpadając dostają się do moczu co chorzy w większości przypadków interpretują jako objaw kamicy nerkowej. Guz pęcherza moczowego, na którym wytrącają się kryształy soli wapnia również może być przyczyną nawrotowego pojawiania się piasku w moczu co interpretowane jest z reguły jako objawy kamicy układu moczowego.

8. Zmętnienie moczu i nieprzyjemny zapach

Mocz zdrowego człowieka ma kolor słomkowy i jest przejrzysty. W przypadku kamicy nerkowej (najczęściej u chorych z kamicą infekcyjną) mocz może być mętny z powodu dużej zawartości krwinek białych (leukocyturia). Mętny mocz o nieprzyjemnym zapachu może być objawem infekcji, która często jest przyczyną powstania kamicy nerkowej. Zakażenie układu moczowego bakteriami rozkładającymi mocznik jest charakterystyczne dla pacjentów z kamicą odlewową nerki.

9. Nawracające zakażenie układu moczowego

Kamica nerkowa może powodować nawrotowe infekcje układu moczowego. Szczególnym rodzajem kamicy jest kamica struwitowa nazywana też infekcyjną, która jest wynikiem przewlekłego zakażenia bakteriami ureazododatnimi. Bakterie te mają zdolność rozkładania mocznika do amoniaku i dwutlenku węgla powodując zasadowy odczyn moczu i szybszą krystalizacją złogów.