Powikłania kamicy

Kamica nerkowa jest schorzeniem dotykającym około 10% populacji i może być przyczyną powikłań groźnych dla zdrowia lub życia. Najczęstszą przyczyną powikłań kamicy moczowej jest zastój moczu spowodowany złogiem, któremu może towarzyszyć stan zapalny. Kamień nerkowy może powodować utrudniony odpływ moczu z miedniczki nerkowej powodując narastanie wodonercza, które destrukcyjnie działa na funkcję nerki. Stan zapalny towarzyszący kamicy odlewowej lub kamicy powodującej zastój moczu w nerce odpowiedzialny jest za bliznowacenie w obrębie miąższu i kory nerki co powoduje wzrost ciśnienia tętniczego krwi i stopniową utratę funkcji wydzielniczej.

Nawrotowe zakażenia układu moczowego

Kamica nerkowa, szczególnie kamica infekcyjna może być źródłem nawrotowego lub przewlekłego zakażenia układu moczowego. Kamienie odlewowe nazywane potocznie infekcyjnymi lub zakażonymi są siedliskiem patologicznej flory bakteryjnej, która działa destrukcyjnie na układ moczowy. Przewlekły stan zapalny działa uszkadzająco na nerki i z czasem może prowadzić do przewlekłej choroby nerek. Typowymi bakteriami dla kamicy odlewowej są Proteus, Pseudomonas lub Klebsiella, które mogą być przyczyną zapalenia pęcherza moczowego, odmiedniczkowego zapalenia nerek lub urosepsy. Wyleczenie przewlekłego zakażenia układu moczoweg u chorego z kamicą odlewową jest niemożliwe do momentu usunięcia kamienia odlewowego z nerki. W wielu przypadkach całkowite usunięcie złogu odlewowego jest technicznie niemożliwe a co za tym idzie wyeliminowanie zakażenia staje się dużym problemem.

Wodonercze - łac. Hydronephrosis

Kamica układu moczowego może być przyczyną powstania wodonercza czyli upośledzonego odpływu moczu, który z czasem prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia miąższu nerki. Zdrowe nerki nieustannie produkują mocz, który spływa z układu kielichowo-miedniczkowego nerki do moczowodu a następnie do pęcherza moczowego. U zdrowego człowieka mocz spływa bezpośrednio z miedniczki nerkowej do moczowodu. W przypadku kamicy miedniczki nerkowej lub kamicy moczowodowej kamień może blokować odpływ moczu z nerki powodując zaleganie moczu w nerce. Jeśli taka sytuacja trwa przez dłuższy czas prowadzi to do nieodwracalnego, trwałego uszkodzenia funkcji wydalniczej nerki. Nierozpoznane na czas wodonercze może skutkować nieodwracalnym uszkodzeniem nerki wymagającym jej usunięcia.

Roponercze - łac. Pyonephrosis

Roponercze jest ciężkim stanem, w którym w układzie kielichowo-miedniczkowym nerki gromadzi się treść ropna. W przypadku wodonercza układ zbiorczy nerki jest poszerzony przez zalegający mocz, który nie może swobodnie spływać moczowodem do pecherza moczowego. Zakażenie zalegającego moczu może doprowadzić do powstania roponercza, które jest czynnikiem ryzyka wystąpienia urosepsy. Wśród najczęstszych objawów roponercza wymienia się gorączkę, ból okolicy lędźwiowej i ogólne złe samopoczucie czyli objawy charakterystyczne dla ciężkiej reakcji zapalnej. Leczenie roponercza polega na zabiegowym odprowadzeniu ropnej treści poprzez założenie przetoki nerkowej - nefrostomii lub cewnikowaniu moczowodu z dostępu przez cewkę moczową. Celowana antybiotykoterapia i leczenie objawowe (zwalczanie gorączki i bólu) są uzupełnieniem leczenia zabiegowego.

Ropień nerki i ropień okołonerkowy

Ropniem nerki nazywany jest otorbiony zbiornik wypełniony ropą zlokalizowany w obrębie miąższu erki. Ropa (łacińska nazwa pus) jest określeniem dla gęstej imętnej treści o nieprzyjemnym zapachu, która powstaje w wyniku bakteryjnego procesu zapalnego. Ropnie przynerkowe i okołonerkowe zlokalizowane są poza miąższem nerki. Ropnie mogą być pojedyncze lub mnogie i mogą mieć różny kształt i wielkość. Typowymi objawami ropnia nerki są gorączka i ból w okolicy lędźwiowej ze złym samopoczuciem ogólnym. Podstawowym badaniem, które pozwala na ustalenie rozpoznania jest USG, które w niektórych przypadkach uzupełnia się o dokładniejsze badania obrazowe takie jak tomografia komputerowa z kontrastem lub rezonans magnetyczny. Leczenie ropni nerki polega na ich przezskórnym drenażu pod kontrolą USG lub tomografii i stosowaniu dożylnej antybiotykoterapii. W przypadku gdy przezskórny drenaż ropnia jest niemożliwy urolog może zdecydować o klasycznym zabiegu operacyjnym, który polega na zdrenowaniu ropni lub usunięciu nerki. Czynnikami ryzyka ropni są cukrzyca, sterydoterapia lub stosowanie leków immunosupresyjnych.

Urosepsa jako powikłanie kamicy układu moczowego

Urosepsa nazywana jest też uogónioną reakcją zapalną wywołaną przez zakażenie układu moczowego. W przypadku kamicy układu moczowego urosepsa jest najczęściej wynikiem zakażenia wywołanego przez kamicę moczowodową lub kamicę nerkową, którym towarzyszą zaburzenia odpływu moczu z nerki. Według piśmiennictwa śmiertelność w przypadku urosepsy przebiegającej ze wstrząsem septycznym wynosi od około 20-40%. Urosepsa jest najcięższym rodzajem zakażenia, które objawia się wysoką grorączką, przyspieszonym oddechem, tętnem i leukocytozą. U części pacjentów temperatura ciała jest obniżona a w badaniach laboratoryjnych występuje leukopenia (obniżona liczba białych krwinek) i trombocytopenia (zbyt mała liczba płytek krwi). Urosepsa może mieć różne nasilenie określane jako sepsa, cieżka sepsa i wstrząs septyczny. Urosepsa jest jednym z najcięższych powikłań kamicy nerkowej, która może przebiegać w nieprzewidywalny, dramatyczny sposób.

Przewlekła choroba nerek i marskość nerki

Przewlekły stan zapalny u chorego z kamicą nerkową, któremu towarzyszy zastój moczu w UKM z czasem powoduje nieodwracalne uszkodzenie jej miąższu skutkując niewydolnością. Stan zapalny i zalegający mocz w układzie zbiorczym odpowiedzialne są za bliznowacenie miąższu nerki prowadzą do jej marskości.

Nadciśnienie tętnicze

Powikłania kamicy nerkowej takie jak wodonercze, nawracające odmiedniczkowe zapalenie nerek i przewlekła choroba nerek odpowiedzialne są za rozwój nerkopochodnego nadciśnienia tętniczego. Nadciśnienie tętnicze zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca, nagłego zgonu sercowego, udaru mózgu i powikłań związanych z rozwojem miażdżycy.