Nefrostomia

Nefrostomia - przetoka nerkowo-skórna

Nefrostomia nazywana inaczej przetoką nerkową skórną jest kanałem wytworzonym pomiędzy układem kielichowo-miedniczkowym nerki a skórą. Nefrostomia wykonywana jest w celu odprowadzenia moczu zalegającego w układzie zbiorczym nerki. Nefrostomia wykonywana jest w znieczuleniu nasiękowym i polega na wprowadzeniu specjalnego drenu (rurka wykonana z tworzywa sztucznego) bezpośrednio do nerki. Końcówka drenu wyprowadzona przez skórę podłączona jest do worka na mocz.

Jakie są wskazania do wytworzenia nefrostomii?

Nefrostomia wytwarzana jest w przypadku konieczności wytworzenia czasowego lub definitywnego odprowadzenia moczu z nerki w przypadku gdy spływ moczu moczowodem jest utrudniony lub niemożliwy. Wśród najczęściej występujących wskazań do wytworzenia przetoki wymienia się:

    -    przeszkoda w odpływie moczu z nerki spowodowana kamicą układu moczowego w przypadku urosepsy, zakażenia układu moczowego, pogarszającej się wydolności nerek lub bólu trudnego do opanowania leczeniem farmakologicznym
    -    przeszkoda w odpływie moczu spowodowana nowotworem moczowodu lub nowotworem jamy brzusznej powodującym naciekanie na moczowód lub uciskiem moczowodu przez przerzutowo zmienione węzły chłonne (rak pęcherza, okrężnicy, odbytnicy, szyjki macicy, jajnika,prostaty)
    -    wodonercze u ciężarnej w przypadku nawrotowej kolki nerkowej lub współistniejącego zakażenia układu moczowego
    -    przeszkoda w odpływie moczu u pacjentów ze zwężeniem połączenia miedniczkowo-moczowodowego lub u chorych ze zwężeniem moczowodu w wyniku przebytych operacji lub radioterapii miednicy małej.
    -     wszystkie schorzenia powodujące ostrą lub przewlekłą przeszkodę w odpływie moczu z nerki (tętniak aorty brzusznej, tętniak tętnicy biodrowej, zwłóknienie przestrzeni zaotrzewnowej)
    -    pourazowe i pozapalne uszkodzenia moczowodu powodujące zastój w UKM nerki

W jaki sposób wytwarzana jest nefrostomia?

 Przetoka nerkowa zakładana jest pod kontrolą aparatu USG z zastosowaniem znieczulenia miejscowego. Pacjent układany jest na boku lub na brzuchu. Po znieczuleniu skóry lekiem znieczulającym urolog pod kontrolą obrazu USG nakłuwa układ kielichowo-miedniczkowy nerki specjalną igła z kanałem. Po prawidłowym nakłuciu układu zbiorczego nerki przez kanał w igle wprowadzany jest drut wiodąc, po którym zakłada się dren nefrostomijny (sztywna rurka wykonana z tworzywa sztucznego). Dren doszywany jest do skóry a jego końcówka podłączana jest do worka na mocz.

Czego się spodziewać po założeniu przetoki nerkowej?

Założenie nefrostomii jest zabiegiem inwazyjnym, któremu mogą towarzyszyć specyficzne objawy. U większości ból w miejscu wytworzenia przetoki ustępuje w ciągu kilku godzin. U części chorych ból okolicy lędźwiowej utrzymuje się przez kilka dni i wymaga stosowania leków przeciwbólowych.

Krwiste zabarwienie moczu występuje u większości pacjentów po założeniu nefrostomii. Mocz oczyszcza się po odpowiednim nawodnieniu i włączeniu leczenia farmakologicznego w przypadku intensywnego krwawienia.

Przeciwwskazania do wytworzenia nefrostomii

Nie istnieją bezwzględne przeciwwskazania do wytworzenia przetoki nerkowej. Hemofilia, mała liczba płytek krwi (trombocytopenia) lub stosowanie leków wpływających na krzepnięcie może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem krwawienia w czasie zabiegu. Urolog musi zdecydować czy korzyści wynikające z wytworzenia przetoki przewyższają ryzyko powikłań związanych z zaburzeniami krzepnięcia.

Powikłania wytworzenia przetoki nerkowo-skórnej

Wytworzenie przetoki jest zabiegiem inwazyjnym, w czasie którego może dojść do specyficznych powikłań. Wśród najczęściej występujących powikłań wymienia się uszkodzenia okolicznych narządów, masywne krwawienie i powikłania infekcyjne (z urosepsą włącznie). Nakłuwanie przestrzeni zaotrzewnowej związane jest z ryzykiem uszkodzenia jelita lub opłucnej. Krwiomocz występuje u prawie wszystkich chorych po wytworzeniu przetoki i nie stanowi zagrożenia dla pacjenta. Rzadkim powikłaniem jest masywne krwawienie do przestrzeni zaotrzewnowej lub krwiomocz wymagające przetoczenia krwi.

Na jak długo wytwarzana jest nefrostomia?

Czas utrzymywania nefrostomii uzależniony jest od sytuacji klinicznej. W przypadku przeszkody w moczowodzie, która może być usunięta (np. kamień w moczowodzie) nefrostomia utrzymana zostanie do momentu uzyskania swobodnego spływu z nerki do pęcherza moczowego. U pacjentów onkologicznych nefrostomia może być utrzymywana tak długo jak długo będzie przeszkoda (nowotwór lub przerzuty) powodujące przeszkodę w odpływie moczu.

Jak wygląda życie z nefrostomią?

Pacjenci bardzo szybko adaptują się do nowej sytuacji i dobrze tolerują funkcjonowanie z przetoką nerkową. U większości chorych możliwa jest aktywność zawodowa. Dren nefrostomijny wykonany jest z tworzywa sztucznego i ma kontakt z moczem zawierającym substancje mineralne, które mogą powodować powstanie soli wapnia na powierzchni i w świetle cewnika powodując jego niedrożność. Zaleca się wypijanie dużej ilości płynów w calu maksymalnego rozcieńczenia moczu. Cewnik nefrostomijny wymieniany jest co 3 miesiące, chyba że urolog zdecyduje inaczej. Utrzymywanie cewnika w układzie moczowym wiąże się z przewlekłym zakażeniem i nie zaleca się stosowania antybiotykoterapii w celu wyjałowienia moczu. Nie istnieją specjalne zalecenia dietetyczne dla pacjentów z przetoką nerkową.

Podstawowe zalecenia dla pacjentów z nefrostomią

1. Pij odpowiednią ilość płynów w ciągu dnia tak aby kolor moczu był wodojasny
2. Po każdym kontakcie z workiem nefrostomijnym umyj ręce wodą z mydłem
3. Co 2-3 dni wymieniaj worek nefrostomijny
4. Utrzymuj worek poniżej poziomu nerek tak aby mocz z worka nie cofał się
4. W przypadku wyrwania nici utrzymujących cewnik nefrostomijny przyklej cewnik plastrami do ciała tak aby nie wypadł całkowice z kanału przetoki i niezwłocznie skontaktuj się z urologiem lub lekarzem dyżurnym, który doszyje cewnik do skóry
5. Nie dopuszczaj do przepełnienia worka na mocz
6. Opatrunek wokól drenu powinien być zmieniany co 2 dzień lub w zalezności od potrzeb. Za każdym razem wzrokowo skontroluj czy nie doszło do przerwania nici chirurgicznych
7. W przypadku gorączki lub masywnego krwiomoczu natychmiast skontaktuj się z lekarzem
8. Kąpiel w wannie lub basenie  jest przeciwwskazana