Urografia - przygotowanie i przebieg badania

Urografia - przygotowanie i przebieg badania

Urografia jest badaniem radiologicznym, które pozwala na uwidocznienie budowy dróg moczowych i ocenę ich funkcji. Badanie umożliwia uwidocznienie układów kielichowo-miedniczkowych nerek, moczowodów i pęcherza moczowego.

W jakim celu wykonywana jest urografia?

Urografia jest jednym z najczęściej wykonywanych badań w diagnostyce układu moczowego, które umożliwia uwidocznienie dróg moczowych oraz ocenę funkcji nerek.

Jak przebiega urografia?

W celu wykonania badania konieczne jest założenie wenflonu w obrębie kończyny górnej (najczęściej w zgięciu łokciowym). Wenflon jest cienką plastikową rurką, przez którą podawany będzie środek kontrastowy. Badanie wykonywane jest w pracowni radiodiagnostyki i trwa około 30 minut lub dłużej jeśli konieczne jest wykonanie tzw. późnych zdjęć urograficznych. Pacjent układany jest na plecach na stole rentgenowskim i wykonywane jest zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej, które pozwala na ocenę cieni zlokalizowanych w rzucie układu moczowego. 70% kamieni w obrębie dróg moczowych jest cieniodajna co oznacza, że jest widoczna jako zacienienie na zdjęciu. Kolejnym krokiem jest podanie środka kontrastowego potocznie nazywanego kontrastem przez wcześniej założony wenflon. W czasie dożylnego podawania kontrastu lub chwilę po jego podaniu chory może mieć uczucie gorąca lub metalicznego posmaku w jamie ustnej. Środek kontrastowy podawany jest w ilości od 1-1,5 mililitra na kilogram masy ciała pacjenta. Po podaniu kontrastu wykonywane są zdjęcia rentgenowskie jamy brzusznej - pierwsze po 5-7 minutach a następnie kolejne po 10-15 i 20-25 minutach. W przypadku opóźnionego wydzielania zakontrastowanego moczu przez nerkę wykonuje się późne zdjęcia urograficzne nawet po kilku lub kilkunastu godzinach od podania kontrastu (oczywiście pacjent nie leży przez ten czas na stole rentgenowskim).

Fot. 1. Poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego lewej nerki wraz z górnym odcinkiem moczowodu spowodowane kamicą moczowodową. 2. Wodonercze lewostronne spowodowane podmiedniczkowym zwężeniem moczowodu wywołanym przez naczynie dodatkowe zaopatrujące dolny biegun nerki. Wodonerczowato poszerzony układ kielichowo-miedniczkowy nerki w wyniku kamicy moczowodowej (strzałka). 4. Wodonercze lewostronne w przebiegu kamicy dolnego odcinka moczowodu - strzałką zaznaczono 9 milimetrowy złóg w moczowodzie.

Przeciwwskazania do wykonania urografii

Podstawowymi przeciwskazaniami do wykonania urografii są upośledzenie czynności nerek, uczulenie na środek kontrastowy oraz ciąża. Przed wykonanie urografii wykonuje się oznaczenie stężenia kreatyniny w surowicy krwi w celu ustalenia funkcji nerek. W przypadku niewielkiego podwyższenia stężenia i prawidłowej wartości eGFR badanie może być wykonane jeśli korzyści wykonania urografii przewyższają możliwe powikłania. Środek kontrastowy wydzielany jest wraz z moczem dlatego ich prawidłowa funkcja jest niezbędna przy kwalifikacji do badania.

Fot. 1. Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej poprzedzające podanie środka kontrastowego z widocznym cieniem - złóg w miedniczce lewej nerki wielkości 12 mm. 2. Obraz urograficzny nerki podkowiastej - wada wrodzona nerki. 3. Perforacja układu kielichowo-miedniczkowego nerki w przebiegu kamicy lewego moczowodu. Ubytek wypełnienia w miednicze lewej nerki - złóg w miedniczce wielkości 12 milimetrów.

Powikłania po podaniu środka kontrastowego

Urografia tak jak każde badanie z użyciem środka kontrastowego może spowodować różne powikłania. Powikłania po podaniu środka kontrastowego są rzadki i najczęściej jest to reakcja alergiczna lub pokontrastowe uszkodzenie nerek, które ma najczęściej charakter przemijający. Przed podaniem środka kontrastowego pacjent pytany jest o wcześniej występujące objawy alergiczne po podaniu środka kontrastowego. Stopień reakcji alergicznej na kontrast może mieć rózne nasilenie.

Interpretacja wyniku urografii

Celem urografii jest ocena budowy anatomicznej i funkcji układu moczowego. Badanie nie pozwala na ocenę funkcji wydzielniczej nerek - do tego służy renoscyntygrafia. Środek kontrastowy wydzielna jest wraz z moczem co pozwala na uwidocznienie dróg moczowych oraz uwidocznić zaburzenia odływu spowodowane przez kamicę moczową, zwężenia moczowodu, łagodny przerost gruczołu krokowego etc. Uwidocznione na urogramach drogi moczowe pozwalają na ocenę ich kształu, wielkości i przebiegu moczowodów. Zakontrastowanie układów zbiorczych nerek i moczowodów pozwala na uwidocznienie patologicznych zmian w obrębie ich światła widocznych jako ubytek wypełnienia (najczęściej kamica lub guzy urotelialne miedniczki nerkowej lub moczowodu). W przeszłości urografia wykorzytywana była w diagnostyce urazów układu moczowego, ale coraz częściej w takich przypakach wykonywana jest tomografia komputerowa (URO-TK).